Hoe verslavend is nicotine?

Nicotine is de stof in tabak die afhankelijkheid veroorzaakt. Nicotineverslaving is de meest voorkomende vorm van chemische afhankelijkheid in ons land. Onderzoek heeft aangetoond dat nicotine net zo verslavend is als heroïne, cocaïne en alcohol.

Wanneer je voor het eerst een sigaret op steekt, kunt je last krijgen van misselijkheid, duizeligheid, hoofdpijn of maagklachten, maar na verloop van tijd, naarmate je vaker een sigaret rookt, bouw je een tolerantie op voor deze effecten totdat ze uiteindelijk onmerkbaar worden. Tolerantie betekent dat er meer nicotine nodig is om hetzelfde effect te krijgen dat we vroeger kregen van minder sigaretten.

Routinematig roken zorgt ervoor dat ons lichaam zich aanpast aan een bepaald nicotinegehalte; zonder ons het te beseffen, reguleren we het aantal sigaretten dat we roken om het vertrouwde nicotinegehalte van ons lichaam op peil te houden.

Als je eenmaal verslaafd bent aan het roken, hebben we het gevoel dat we moeten roken om ons "normaal" te voelen, alsof we onze dagelijkse taken niet kunnen voltooien voordat we hebben gerookt. We beginnen onze rookroutines te verbinden met veel van onze dagelijkse en sociale activiteiten, waardoor triggers ontstaan. Het wordt dan moeilijk om die activiteiten te doen zonder te roken. Een voorbeeld is het associëren van een sigaret met een kopje koffie of praten aan de telefoon. We zijn ons meestal niet bewust van de psychologische effecten van roken. De triggers, het gevoel van ontspanning, stressvermindering, focus etc. worden automatisch. Dit wordt gedefinieerd als psychologische afhankelijkheid.

Hoe raken we verslaafd aan nicotine? 

Elke keer dat we een sigaret opsteken, worden nicotine en andere chemicaliën uit de sigarettenrook in het lichaam opgenomen. Nicotine komt in de bloedbaan en bereikt de hersenen. Dit gaat in een hoger tempo dan bijvoorbeeld medicijnen. Nicotine tast vele delen van het lichaam aan; het verandert de stofwisseling (metabolisme), zorgt ervoor dat ons hart sneller gaat kloppen, en verhoogt onze bloeddruk.

Nicotine stimuleert het zenuwstelsel om specifieke chemische boodschappers (hormonen en neurotransmitters) vrij te geven die verschillende delen van onze hersenen en ons lichaam beïnvloeden. Een hormoon dat nicotine beïnvloedt, is epinefrine, ook bekend als adrenaline. Wanneer nicotine wordt ingeademd, voel je de epinefrine die het lichaam stimuleert en ervoor zorgt dat uw bloeddruk en hartslag stijgen en je harder gaat ademen. Nicotine activeert ook een specifiek deel van je hersenen waardoor je je gelukkig voelt door de afgifte van het hormoon dopamine te stimuleren. Men denkt dat het vrijkomen van dopamine wanneer nicotine wordt ingeademd de bron is van de aangename sensaties die je ervaart bij het roken, waaronder ontspanning, en verlichting van spanning.

Als je sigarettenrook inhaleert, wordt nicotine binnen 10 seconden opgenomen en verspreid. De plezierige gevoelens die je ervaart bij het roken treden heel snel op, maar nadat je een paar keer hebt gerookt, begint nicotine je vermogen om dit gevoel te voelen te verzwakken, waardoor je meer nicotine nodig hebt om de goede gevoelens te behouden. Dit is de cyclus van de rookgewoonte; om het plezier van roken te blijven voelen, moet je vaker en meer sigaretten blijven roken. Je bent vanaf dan dus verslaafd aan sigaretten.

Top 5 verslavende drugs

Nicotine staat in de top 5 in de lijst van meest verslavende stoffen. Andere verslavende drugs zijn;

1. Crack
2. Heroïne
3. Tabak (nicotine)
4. Alcohol
5. Cocaïne

Onder drugs bedoelen we genotsmiddelen waar je verslaafd aan kunt raken. Voor nicotine geldt dat dit wordt gezien als een oppeppend middel. Het geeft je het gevoel meer alert te zijn of meer energie te hebben.

Hoe komen we van de nicotineverslaving af? 

Zo’n 80% van de rokers wil stoppen met roken. Ieder jaar voegen ruim 1 miljoen rokers de daad bij het woord en doen één of meer stoppogingen. In 2019 deed 32,8% van de rokers een serieuze stoppoging. De meeste rokers hebben meerdere pogingen nodig voordat het hen lukt om definitief te stoppen. Dat is niet gek, want roken is een echte verslaving.

Éen van de middelen om te stoppen met roken is middels nicotinevervangers. Nicotinevervangers geven net zoals sigaretten en shag nicotine af, maar dan langzamer. Daarom heb je minder last hebt van ontwenningsverschijnselen als je stopt met roken. Ze zijn er bijvoorbeeld als pleister, zuigtabletten en kauwgom.

Nicotinevervangers werken vooral in combinatie met begeleiding. Je bouwt in stapjes je rookverslaving af. Dat maakt het gemakkelijker om te stoppen. Je hebt minder last van ontwenningsverschijnselen en je kunt ze gebruiken om door moeilijke momenten heen te komen.

Hulp nodig bij stoppen met roken?

Vanuit de zorgverzekering hebben verzekerden één keer per jaar recht op begeleiding bij het stoppen met roken via het stoppen-met-rokenprogramma. Hiervoor kun je terecht bij je huisarts. Er is ook een online keuze hulp. Je krijgt dan een overzicht van stoppen met roken programma's die het beste bij jou passen. Klik hier.